Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ κατά 90% σε σχέση με το 1990 έως το 2040, πρόταση που θα τεθεί σε πολιτικό διάλογο.
Πρόκειται για έναν φιλόδοξο στόχο στην κλιματική ατζέντα της Ευρώπης ενόψει των ευρωεκλογών αλλά και εν μέσω κραδασμών τόσο για τη βιομηχανία λόγω του αυξημένου κόστους και του ανταγωνισμού από εισαγωγές Τρίτων χωρών όσο και στον αγροτικό κόσμο που έχει κατέβει στους δρόμους διεκδικώντας στήριξη, μεταξύ άλλων και για τις “πράσινες” δεσμεύσεις.
Αν και ο κλιματικός στόχος στην πρόταση της Επιτροπής ήταν εν πολλοίς αναμενόμενος, στις ανακοινώσεις δεν έγινε ειδική αναφορά σε συστάσεις ειδικά για τον αγροτικό τομέα, γεγονός που συνδέθηκε με τις κλιμακούμενες κινητοποιήσεις των αγροτών που ήδη πλήττονται από τα αυξημένα κόστη σε λιπάσματα, καύσιμα και ζωοτροφές σε συνέχεια των πρόσφατων κρίσεων, όπως η πανδημία και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, που προκάλεσαν διαταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Στόχος είναι οι χώρες της ΕΕ να παραμείνουν προσηλωμένες στους βραχυπρόθεσμους στόχους του 2030 και τους μακροπρόθεσμους, με ορίζοντα το 2050, με το ενδιαφέρον την επόμενη δεκαετία να εστιάζεται στην αλλαγή του ενεργειακού μείγματος της Ευρώπης, με σταδιακή απαλλαγή από τον άνθρακα και στροφή στις ανανεώσιμες πηγές και την πυρηνική ενέργεια. Σύμφωνα με το προσχέδιο που ανακοινώθηκε στις αρχές της εβδομάδας, καθορίζεται και ο κίνδυνος μη συμμόρφωσης με τους κλιματικούς στόχους. Πρακτικά, εάν η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν περιοριστεί στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική επίπεδα, τα καταστροφικά ακραία καιρικά φαινόμενα θα μπορούσαν να επιφέρουν επιπλέον κόστος 2,4 τρισ. ευρώ στην ΕΕ έως το 2050.
Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος για το κλίμα θεσπίζει έναν πρώτο ενδιάμεσο στόχο για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και απαιτεί από την Επιτροπή να προτείνει έναν επόμενο ενδιάμεσο στόχο για το 2040. Ο νόμος για το κλίμα απαιτεί επίσης από την Επιτροπή να δημοσιεύσει προβλεπόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ για τα αέρια του θερμοκηπίου για την περίοδο 2030-2050, ο οποίος δεν θέτει σε κίνδυνο τις δεσμεύσεις της ΕΕ στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού. Η πρόταση για έναν στόχο για το 2040 θα πρέπει να υποβληθεί εντός 6 μηνών από τον πρώτο παγκόσμιο απολογισμό της συμφωνίας του Παρισιού, ο οποίος πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2023. Σημειώνεται ότι ο τελικός κλιματικός στόχος θα αποφασιστεί από την νέα Επιτροπή και το Κοινοβούλιο της ΕΕ που θα σχηματιστούν μετά τις εκλογές του Ιουνίου. Μόλις συμφωνηθεί ο κλιματικός στόχος για το 2040, θα αποτελέσει τη βάση μια νέας διεθνούς δέσμευσης. Θα πρέπει να οριστεί στο κατάλληλο επίπεδο ώστε να ενθαρρυνθούν άλλοι διεθνείς εταίροι της ΕΕ να συνεισφέρουν το μερίδιο που τους αναλογεί και να τεθεί ο κόσμος σε τροχιά συμβατή με το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού, ώστε να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις και το κόστος της κλιματικής αλλαγής. Η πρόκληση είναι μεγάλη καθώς ο κόσμος γνώρισε πρωτοφανείς υψηλές θερμοκρασίες το 2023, οι οποίες βρίσκονται ήδη κοντά σε αυτό το όριο.
Εξαιτίας των φιλόδοξων στόχων η βιομηχανία θα υποστεί ριζικό μετασχηματισμό, με τη ζήτηση καθαρής ενέργειας μέσω του εξηλεκτρισμού, τη μετάβαση σε μη ορυκτά καύσιμα και την εφαρμογή νέων τεχνολογικών διαδικασιών και δράσεων κυκλικής οικονομίας. Ο τομέας των μεταφορών θα απαλλαγεί από τις ανθρακούχες εκπομπές μέσω ενός συνδυασμού λύσεων που προσφέρει η τεχνολογία και τιμολόγησης του άνθρακα, καθώς και ενός αποδοτικού και διασυνδεδεμένου συστήματος πολυτροπικών μεταφορών, τόσο για τους επιβάτες όσο και για τα εμπορεύματα. Οι εκπομπές από τις μεταφορές προβλέπεται να μειωθούν κατά σχεδόν 80% έως το 2040. Η γεωργία μπορεί επίσης να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στη μετάβαση. Ο τομέας είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στην Ευρώπη και με αποτελεσματικές πολιτικές που επιβραβεύουν τις ορθές πρακτικές αλλά και με την κατάλληλη στήριξη, μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.