Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Στασιμότητα στο πλήθος και την ισχύ έργων ενεργειακών κοινοτήτων διαπιστώνεται λόγω έλλειψης ηλεκτρικού χώρου αλλά και αλλαγών του θεσμικού πλαισίου.
Στην πρόσφατη ανασκόπηση της αγοράς που δημοσίευσε το Green Tank ο Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής του οργανισμού τόνισε ότι η πολιτεία οφείλει να ενισχύει των θεσμό των ενεργειακών κοινοτήτων και την αυτοπαραγωγή συνολικότερα, επεκτείνοντας τον διαθέσιμο ηλεκτρικό χώρο στα 3GW και αξιοποιώντας τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους για τη στήριξη έργων αυτοπαραγωγής. Σημειώνεται ότι έως τον Μάρτιο είχαν συνδεθεί 32,955 έργα αυτοπαραγωγής ισχύος 937.6 MW σε ολόκληρη την επικράτεια πλησιάζοντας το ορόσημο του 1 GW. Το άθροισμα της ισχύος των εκκρεμών έργων αυτοπαραγωγής και αυτής των ηλεκτρισμένων έργων αγγίζει τα 1,865 MW, πλησιάζοντας έτσι τα 2 GW που είναι ο ηλεκτρικός χώρος για έργα αυτοπαραγωγής, ο οποίος προβλέπεται από τον ν.5037/2023.
Σημειώνεται ότι τα έργα ενεργειακών κοινοτήτων που είτε ακυρώνονται είτε ηλεκτρίζονται αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου και την ίδια στιγμή οι συνολικές αιτήσεις παραμένουν σχεδόν στάσιμες, τα εκκρεμή έργα (μη ηλεκτρισμένα, μη ακυρωμένα) συρρικνώνονται. Ως αποτέλεσμα, τον Μάρτιο του 2025 παρέμεναν σε εκκρεμότητα 1,541 έργα ενεργειακών κοινοτήτων ισχύος 1,222.5 MW, από τα οποία 1,058 έργα ισχύος 831.6 MW έχουν λάβει γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης, περιορίζοντας έτσι τις πιθανότητες ηλέκτρισής τους. Αντίθετα, πολύ περισσότερες πιθανότητες ηλέκτρισης έχουν τα 360 εκκρεμή έργα ενεργειακών κοινοτήτων ισχύος 288.4 MW που έχουν υπογράψει σύμβαση σύνδεσης και βρίσκονται στο τελευταίο αδειοδοτικό στάδιο πριν την ενεργοποίηση.
Σε ό,τι αφορά τα εμπορικά έργα, οι θεσμικές αλλαγές κινήθηκαν στη σωστή κατεύθυνση, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες καθώς είχαν ως στόχο να στρέψουν τους ενδιαφερόμενους για επιχειρηματική δραστηριοποίηση στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής απευθείας στην αγορά του ηλεκτρισμού, αφήνοντας έτσι την αξιοποίηση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων στους αυτοπαραγωγούς.
Ειδικότερα, περιορίστηκαν οι δυνατότητες διανομής κερδών στα μέλη και καταργήθηκαν οι υψηλές εγγυημένες τιμές με τις οποίες πληρώνονταν οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από εμπορικά έργα ενεργειακών κοινοτήτων. Έτσι, από το 2022 έως τον Μάρτιο 2025 κατατέθηκαν μόλις 33 νέες αιτήσεις εμπορικών έργων, φτάνοντας στο σύνολό τους τον Μάρτιο 2025 τις 5,693 (88.9% του συνόλου).
Αντίθετα με τα εμπορικά έργα, οι αιτήσεις έργων αυτοπαραγωγής εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (Virtual Net Metering) εκτοξεύτηκαν από 32 το 2021 στις 252 μέσα στο 2022, ενώ το 2023 αυξήθηκαν περισσότερο από 2.5 φορές, φτάνοντας τις 642. Ωστόσο, σύμφωνα με την ανάλυση του The Green Tank, η πρόοδος αυτή ανακόπηκε απότομα με την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που κατάργησε τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό και τον αντικατέστησε -με σημαντική καθυστέρηση- με τον εικονικό ταυτοχρονισμένο συμψηφισμό (virtual net billing). Ο νέος μηχανισμός δε, έχει σαφώς λιγότερα οικονομικά οφέλη για τα μέλη των ενεργειακών κοινοτήτων συγκριτικά με τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό, δεδομένου ότι η τιμή με την οποία αποζημιώνεται για την περίσσεια ενέργειας τις μεσημεριανές ώρες ο αυτοπαραγωγός είναι πολύ χαμηλότερη από την τιμή που πλέον δεν συμψηφίζει κατά τις βραδινές ώρες αιχμής. Ως αποτέλεσμα, μέσα στο 2024 υπήρξαν μόλις 45 νέες αιτήσεις εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (όλες ως τον Απρίλιο) φτάνοντας τις 687 και καμία νέα αίτηση εντός 2025, εξαιτίας της πλήρους κατάργησης του μηχανισμού για τις ενεργειακές κοινότητες από τον Νοέμβριο του 2024. Τέλος, από τον Οκτώβριο 2024 που ο ΔΕΔΔΗΕ ανακοίνωσε την έναρξη υποδοχής αιτήσεων (εικονικού) ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού, κατατέθηκαν μόλις δύο αιτήσεις έργων από ενεργειακές κοινότητες, συνολικής ισχύος 8.4 ΜW, ενδεικτικό των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι ενεργειακές κοινότητες να αξιοποιήσουν τον νέο μηχανισμό.
