Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Με ολιστική προσέγγιση της ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος καλύπτει μια σειρά από ανάγκες και ελλείψεις στο εθνικό σύστημα υγείας και θα παραδώσει στο ελληνικό δημόσιο νέες δομές με επιστήμονες και εκπαιδευμένα στελέχη ικανά να εντοπίζουν και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις προκλήσεις.
Ειδικότερα, το Κέντρο Αναφοράς για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων της Αθήνας που εγκαινιάστηκε, στεγάζεται στο Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία”. Ανακαινίστηκε με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας του για την Υγεία. Στελεχώθηκε με επιπλέον δυναμικό και λειτουργεί υπό τη διεύθυνση και επιστημονική επίβλεψη της παιδοψυχιατρικής κλινικής του νοσοκομείου, το έργο της οποία έχει ενισχυθεί. Το κέντρο της Αθήνας είναι μέρος ενός πανελλαδικού δικτύου στο πλαίσιο του προγράμματος που υποστηρίζει το ΙΣΝ για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων. Το δίκτυο περιλαμβάνει άλλα 4 κέντρα σε Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα και Κρήτη και αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο αντίστοιχων παιδοψυχιατρικών κλινικών.
Η Δήμητρα Μουστάκα, SNF Health Initiative Program Officer, μιλά στο Ethica για τη δωρεά στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας που ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ, με τον προϋπολογισμό για την Πρωτοβουλία Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων να φτάνει τα 15 εκατ. ευρώ. Εξηγεί ότι η πρωτοβουλία για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων υλοποιείται με πενταετή ορίζοντα και στη βάση ενός μοντέλου σύμπραξης με το ελληνικό δημόσιο. Οπότε ο τρόπος υλοποίησης, οι φορείς που εμπλέκονται αλλά και η βιωσιμότητα των νέων δομών που αναπτύσσονται, ώστε να υπάρχει συνέχεια μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, διέπονται από συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο (νόμος 5015/2023). Το έργο θα παραδοθεί ουσιαστικά στο δημόσιο προκειμένου να το τρέξει στο πλαίσιο του ΕΣΥ από το 2027 και μετά.
Σημειώνεται ότι η πρωτοβουλία του ΙΣΝ για την υγεία ξεκίνησε το 2017. Τότε έγιναν οι πρώτες συζητήσεις για τις ανάγκες του δημόσιου συστήματος υγείας σε θέματα ψυχικής υγείας. Το 2018 υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας με στόχο ανάπτυξη και υποστήριξη δομών στην Ελλάδα ενώ από το 2021 εντάχθηκε στο σχέδιο μια νέα σειρά προγραμμάτων για ξένες χώρες. Εντωμεταξύ, η πανδημία λειτούργησε καταλυτικά στην περαιτέρω ανάπτυξη της πρωτοβουλίας, όπως παραδέχεται η κ. Μουστάκα. Επικαλείται δε συχνές αναφορές του προέδρου του ιδρύματος, Ανδρέα Δρακόπουλου, ότι η πανδημία έφερε πολλά αρνητικά αλλά ένα από τα θετικά της εμπειρίας αυτής ήταν ότι όλοι αρχίσαμε να αναγνωρίζουμε την ανάγκη υποστήριξης που υπάρχει στον τομέα της ψυχικής υγείας. Σήμερα η διεθνής πρωτοβουλία του ΙΣΝ για την υγεία περιλαμβάνει συνολικά 78 προγράμματα και αντίστοιχες δωρεές σε 13 χώρες, εκ των οποίων 10 έχουν ολοκληρωθεί και 54 είναι σε εξέλιξη.
Τα προγράμματα για την υγεία βασίζονται σε 5 πυλώνες: στον τομέα των υποδομών (παράδειγμα είναι τα 3 νέα νοσοκομεία που αναπτύσσονται σε Θεσσαλονίκη, Κομοτηνή και Σπάρτη με χρηματοδότηση του ΙΣΝ), στην προμήθεια εξοπλισμού, στην εκπαίδευση του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, στον τομέα ψυχικής υγείας και στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας και προόδου της επιστημονικής έρευνας.
Σημειώνεται ότι η έρευνα είναι συνεχής. Εξάλλου, όπως τονίζει η κ. Μουστάκα, η έρευνα ήταν το σημείο έναρξης του προγράμματος. Πραγματοποιήθηκε εκτενής έρευνα για να εντοπιστούν οι ανάγκες υποστήριξης διαφορετικών ομάδων. Επίσης, μέσω της έρευνας εντοπίστηκαν οι διαφορετικές ανάγκες στην ελληνική περιφέρεια. Στο πλαίσιο αυτό ειδικού βάρους είναι οι επιμορφώσεις των επαγγελματιών που επωμίζονται την ευθύνη διαχείρισης των προβλημάτων ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων. Σύμφωνα με την κ. Μουστάκα έχουν αναπτυχθεί διαφορετικές ομάδες επιμορφώσεων:
-για ειδικούς ψυχικής υγείας όπως παιδοψυχίατροι και παιδοψυχολόγοι, με εκπαίδευση επιστημονικά τεκμηριωμένων ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων σε παιδιά και εφήβους
-για εκπαιδευτικούς ώστε να διαχειρίζονται τα προβλήματα στο σχολικό περιβάλλον
-για παιδιάτρους και γενικούς γιατρούς
-για δικαστικούς λειτουργούς και
-επαγγελματίες που εργάζονται στον ευρύτερο τομέα της κοινωνικής πρόνοιας (π.χ. ΜΚΟ, κοινωνικές υπηρεσίες κ.α.).
Τα παραπάνω αποτυπώθηκαν και στο ολοήμερο συνέδριο που διοργάνωσε σήμερα το ΙΣΝ στο Φάρο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Πρόκειται για το 2ο Ολοήμερο Συνέδριο της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών & Εφήβων που διοργανώνεται στο πλαίσιο της Διεθνούς Πρωτοβουλίας για την Υγεία (ΔΠΥ) του ΙΣΝ και σε συνεργασία με το Child Mind Institute. Συμμετείχαν ομιλητές από το πανελλαδικό Δίκτυο Παιδικής Ψυχικής Υγείας και το Πρόγραμμα Νεανικής Συμμετοχής της Πρωτοβουλίας, καθώς και εκπρόσωποι της Πολιτείας, φορείς και επαγγελματίες από τους χώρους της υγείας, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής πρόνοιας, και εισηγητές από διακεκριμένους διεθνείς οργανισμούς. Το συνέδριο άνοιξε με μια συζήτηση μεταξύ του Προέδρου του ΙΣΝ, Ανδρέα Δρακόπουλου, του Ιδρυτικού Προέδρου και Ιατρικού Διευθυντή του Child Mind Institute, Harold Koplewicz, και του Υφυπουργού Υγείας, Μάριου Θεμιστοκλέους, σχετικά με το όραμα και την αποστολή της Πρωτοβουλίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων.
