Tης Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Περνάμε στην εποχή που οι επιχειρήσεις συμπληρωματικά με τις ετήσιες εκθέσεις για τις οικονομικές τους επιδόσεις θα πρέπει να δημοσιεύουν και εκθέσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης όπου θα αποτυπώνουν αναφορές σε μια σειρά από τομείς που καλύπτουν όλο το φάσμα των περιβαλλοντικών και κοινωνικών θεμάτων καθώς και των ζητημάτων διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Με την οδηγία CSRD για την Αναφορά Εταιρικής Βιωσιμότητας (Corporate Sustainability Reporting Directive), που θα πρέπει να ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία έως τον Ιούλιο του 2024, εξελίσσεται η υφιστάμενη οδηγία για τη δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών. Με τη νέα οδηγία εισάγονται κοινά πρότυπα αναφοράς σε ολόκληρη την ΕΕ, τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς Βιωσιμότητας (European Sustainability Reporting Standards – ESRS), που διασφαλίζουν την ομοιομορφία και τη συγκρισιμότητα των δεδομένων βιωσιμότητας.
Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στις 7 Φεβρουαρίου το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν στην τροποποίηση και παράταση κατά 2 έτη της εφαρμογής της οδηγίας CSRD για συγκεκριμένους κλάδους και επιχειρήσεις που έχουν δραστηριότητα και σε τρίτες χώρες.
Ειδικότερα, συμφώνησαν στην παράταση της έκδοσης των ειδικών κλαδικών προτύπων ESRS μέχρι τις 30 Ιουνίου 2026 για μεγάλες επιχειρήσεις με δραστηριότητες σε τρίτες χώρες, ώστε οι επιχειρήσεις να έχουν χρόνο να προετοιμαστούν.
Σημειώνεται ότι η νομοθεσία της ΕΕ απαιτεί από τις εισηγμένες εταιρείες να αποκαλύπτουν πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα για να βοηθήσουν τους επενδυτές, την κοινωνία των πολιτών, τους καταναλωτές και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς να αξιολογήσουν την πράσινη και κοινωνική βιωσιμότητα των δραστηριοτήτων τους. Στις 31 Ιουλίου 2023, η Επιτροπή ενέκρινε τα πρώτα οριζόντια πρότυπα και πρότυπα για όλα τα θέματα βιωσιμότητας για να διευκολύνει αυτή την διαδικασία αναφορών. Αυτά τα πρότυπα διέπουν και εταιρείες με δραστηριότητα σε τρίτες χώρες με κύκλο εργασιών 150 εκατ. ευρώ στην ΕΕ και οι οποίες διαθέτουν τουλάχιστον μία θυγατρική ή υποκατάστημα στην ΕΕ. Όλα αυτά τα νέα πρότυπα είχαν προγραμματιστεί για τις 30 Ιουνίου 2024.
Η οδηγία που συμφωνήθηκε πρόσφατα αναβάλλει την υιοθέτηση των νέων προτύπων για τις 30 Ιουνίου 2026. Αυτό θα επιτρέψει στις εταιρείες να επικεντρωθούν στην εφαρμογή της πρώτης δέσμης ESRS. Θα δώσει επίσης περισσότερο χρόνο για την ανάπτυξη προτύπων βιωσιμότητας για συγκεκριμένους κλάδους καθώς και προτύπων για συγκεκριμένες εταιρείες τρίτων χωρών. Η ημερομηνία υποβολής αίτησης για εταιρείες τρίτων χωρών θα παραμείνει για το οικονομικό έτος 2028, όπως ορίζεται στην οδηγία CSRD.
Υπενθυμίζεται ότι στις 17 Οκτωβρίου 2023, η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για διετή αναβολή των προθεσμιών υιοθέτησης για συγκεκριμένους κλάδους των ESRS και για ορισμένες εταιρείες εκτός ΕΕ, προκειμένου να δοθεί περισσότερος χρόνος για την εφαρμογή της πρώτης δέσμης προτύπων και την προετοιμασία για τις επόμενες.
Σημειώνεται επίσης ότι η νέα οδηγία επιφέρει αλλαγές στο μοντέλο δημοσιότητας των επιχειρήσεων που ήταν ήδη υποχρεωμένες να δημοσιεύουν μη χρηματοοοικονομικά στοιχεία και διευρύνει την περίμετρο των επιχειρήσεων που υπόκεινται σε απαιτήσεις αναφοράς για θέματα βιωσιμότητας σε σχεδόν 50.000 επιχειρήσεις στην Ευρώπη. Οι νέες απαιτήσεις θα ισχύουν για μεγάλες εταιρείες, εισηγμένες ή μη, που πληρούν δύο από τις προϋποθέσεις: διαθέτουν πάνω από 250 εργαζόμενους, πραγματοποιούν τζίρο πάνω από 40 εκατ. ευρώ και το ενεργητικό τους είναι πάνω από 20 εκατ. ευρώ.
Βάσει της επερχόμενης νομοθεσίας, η ανάπτυξη και δημοσίευση των Εκθέσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ESG), θα αποτελέσει πρόκληση ακόμη και για τους πιο ώριμους οργανισμούς, οι οποίοι ήδη εκδίδουν ετήσιες εκθέσεις ESG. Όπως εξηγεί σε ενημερωτικό άρθρο της Grand Thornton η Κατερίνα Κατσούλη, Principal, ESG & Sustainability Services, ESGRC, Grand Thornton, λόγω της πολυπλοκότητας και των υψηλών απαιτήσεων, θα πρέπει αρχικά οι εταιρείες να έχουν κατανοήσει τι είναι νομικά απαιτητό και εφαρμοστέο και ποια στοιχεία κρίνονται σημαντικά για την κάθε δραστηριότητα.
Συγχρόνως, η έννοια της διπλής ουσιαστικότητας (double materiality) έχει αλλάξει τον τρόπο που αξιολογούνται και αναφέρονται τα θέματα ESG στις εκθέσεις βιωσιμότητας των επιχειρήσεων/οργανισμών. Η διαδικασία αυτή αποτελεί τη βάση για την αναγνώριση των πιο σημαντικών θεμάτων μιας εταιρείας ή οργανισμού και χαρακτηρίζεται ως “διπλή” καθώς για πρώτη φορά περιλαμβάνει αμφίδρομα όσες επιδράσεις υφίστανται. Αυτό σημαίνει πως μια εταιρεία ή ένας οργανισμός οφείλει να καταγράψει, να μετρήσει, να θέσει στόχους και να αξιολογήσει τους σχετικούς κινδύνους που συνδέονται με:
- την επίδραση του συνόλου των δραστηριοτήτων και των προϊόντων ή υπηρεσιών στο Περιβάλλον, την Κοινωνία, τον Άνθρωπο και την Οικονομία
- την επίδραση και την επίπτωση που έχει το εξωτερικό περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται η εταιρεία, στις δραστηριότητές της και την ικανότητά της να αναπτυχθεί υπεύθυνα με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη
Προκειμένου να ολοκληρωθεί όλη αυτή διαδικασία, σύμφωνα με την κ. Κατσούλη, θα χρειαστεί να υλοποιηθούν βήματα που εμπλέκουν τόσο τη διοίκηση της εταιρείας όσο και τις διαφορετικές ομάδες ενδιαφερομένων μερών/συμμετόχων της, γεγονός που απαιτεί χρόνο και γνώσεις.
Σε αυτό το νέο και πολύ απαιτητικό πλαίσιο, η οργάνωση και η συνεχής εκπαίδευση μιας δομημένης ομάδας -σε επίπεδο εταιρείας- με τη συμμετοχή όλων των τμημάτων της, η οποία θα αναλάβει την υιοθέτηση και εφαρμογή των νέων προτύπων με σαφώς καθορισμένες, κοινές μεταβλητές και δείκτες βιωσιμότητας, θα διευκολύνει την ομαλή μετάβαση των επιχειρήσεων στην νέα εποχή των αναλυτικών εκθέσεων βιωσιμότητας, βάσει διεθνών προτύπων.
