Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Η ανθρωπότητα έχει προσαρμοστεί στο παρελθόν σε διάφορες κλιματικές συνθήκες με τη μετανάστευση, τις αλλαγές συμπεριφοράς και την αξιοποίηση της τεχνολογίας αλλά σήμερα η κλιματική αλλαγή είναι διαφορετικής φύσης, ως το άμεσο αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, με ταχύτερη εξέλιξη και κινδύνους που απειλούν τη βιωσιμότητα ορισμένων από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη.
Την Κυριακή 21 Ιουλίου βιώσαμε την πιο ζεστή μέρα που έχει καταγραφεί παγκοσμίως στα χρονικά, σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας της ΕΕ για την Κλιματική Αλλαγή Copernicus. Ο παρατεταμένος καύσωνας σηματοδότησε αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά προκαλώντας επιπλέον διαταραχές στο σύστημα παροχής ενέργειας. Οι ολοένα πιο συχνές και έντονες αλλαγές που σχετίζονται με το κλίμα υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια πιο στοχευμένη και συντονισμένη προσέγγιση της προσαρμογής από ό,τι στο παρελθόν.
Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται θέσπιση στόχων προσαρμογής βάσει καθορισμένων μελλοντικών κλιματικών συνθηκών π.χ. για το σενάριο αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5°C, 2°C, 2,5°C ή 3°C σε διάφορους χρονικούς ορίζοντες και υπό το πρίσμα της ταχύτητας με την οποία ενδέχεται να συμβούν αυτές οι συνθήκες. Σύμφωνα με ανάλυση της McKinsey είναι κρίσιμο η προσαρμογή να ενσωματωθεί στη λήψη των κυβερνητικών αποφάσεων ταυτόχρονα με την προώθηση λύσεων σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο ενώ η προσπάθεια κινητοποίησης επενδύσεων σε έργα για την προσαρμογή στην κιματική αλλαγή πρέπει να είναι συνεχής.
Η πρόοδος των εθνικών σχεδίων προσαρμογής προωθείται με τη Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), η οποία παρέχει χρηματοδότηση και τεχνική βοήθεια ή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία απαιτεί σχέδια από τα μέλη της. Συνδυαστικά οι δύο οργανισμοί έχουν διευκολύνει σχεδόν το 60% των υφιστάμενων πλάνων. Σημειώνεται ότι τα 128 από τα 198 μέλη του UNFCCC έχουν σχέδια προσαρμογής, με αποτύπωμα στο 61% της παγκόσμιας οικονομίας και 65% του παγκόσμιου πληθυσμού. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι οι πιο ευάλωτες χώρες, με τον μεγαλύτερο πληθυσμό, υστερούν σε κοστολογημένα σχέδια δράσης. Ανάλυση της McKinsey σε 50 χώρες συμπεριλαμβανομένων χωρών με μεγάλο πληθυσμό και μεγάλους κλιματικούς κινδύνους, έδειξε ότι οι 35 (70%) διαθέτουν σχέδια προσαρμογής, ποσοστό 37% έχει ιεραρχήσει προτεραιότητες και 31% έχει προϋπολογίσει κόστος.
Η ανάλυση αποκαλύπτει τρεις σημαντικές προκλήσεις: η ανάγκη επικαιροποίηση των σχεδίων προσαρμογής, η ενσωμάτωση χρονοδιαγραμμάτων, ιεράρχησης λύσεων και κόστους και η υιοθέτηση μηχανισμών παρακολούθησης.
Στο πλαίσιο αυτό οι αναλυτές σημειώνουν ότι απαιτείται αφενός καθορισμός στόχων προσαρμογής με βάση καθορισμένες μελλοντικές κλιματικές συνθήκες και αφετέρου ετοιμότητα και ενσωμάτωση της προσαρμογής στη λήψη κυβερνητικών αποφάσεων, με προσέγγιση πολυεπίπεδη και συστηματική.
Σημειώνεται ότι ειδικά στην Ελλάδα, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο έντονες. Για την αντιμετώπιση τους είναι αναγκαίο να ληφθούν μέτρα όπως η αποτελεσματικότερη χρήση των υδάτινων πόρων, η προσαρμογή των υφιστάμενων προδιαγραφών κατασκευής κτιρίων, ώστε να είναι ανθεκτικά στις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες και σε ακραία καιρικά φαινόμενα, η κατασκευή αντιπλημμυρικών τειχών για την προστασία από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η ανάπτυξη ανθεκτικών στην ξηρασία καλλιεργειών κ.ο.κ.. Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας βασικοί στόχοι της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ) είναι:
-Η βελτίωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων μέσω της απόκτησης πληρέστερων πληροφοριών και επιστημονικών δεδομένων σχετικών με την προσαρμογή,
-Η προώθηση της ανάπτυξης και εφαρμογής περιφερειακών/τοπικών σχεδίων δράσης σε συμφωνία με την παρούσα στρατηγική,
-Η προώθηση δράσεων και πολιτικών προσαρμογής σε όλους τους τομείς με έμφαση στους πιο ευάλωτους,
-Η δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης των δράσεων και πολιτικών προσαρμογής, και
-Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας
Επισημαίνεται ότι η εν λόγω Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή είναι το πρώτο βήμα για μια συνεχή και ευέλικτη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης των απαραίτητων μέτρων προσαρμογής σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
